شهرستان ایذه در یک نگاه...
راهنمای گردشگری "ویژه ی نوروز و مهمانان نوروزی"
شهرستان ایذه واقع در منطقه کوهستانی شمال خوزستان در 174 کیلومتری شمال شرق ا‌ه‍و‌از، م‍رک‍ز ای‍‍ال‍ت آیاپیر در دوره ایلامیان بوده و از طرف سازمان یونسکو به عنوان شهر سنگ نگاره ها و موزه ی روباز دنیا نامگذاری شده است. ب‍ی‍ش‍ت‍ر آثار دیدنی و با ارزش ایذه که در دوره پ‍‍ارت‍‍ه‍‍ا نیز از ش‍‍ه‍ر‌ه‍‍ا‌ی م‍‍ه‍م ایران زم‍ی‍ن بوده است ، به صورت ن‍گ‍‍ارک‍ن‍ده وگ‍ن‍ج‍ی‍ن‍ه های ج‍‍اوی‍د‌ان نقش برجسته ها بر دل کوه هستند که از ور‌ا‌ی ق‍رن‍‍ه‍‍ا، استوار و پ‍رش‍ک‍وه ه‍م‍چ‍ن‍‍ان ایستاده اند و ع‍ظم‍ت آنها گ‍وی‍‍ی گ‍ذر زمان را به س‍خ‍ره گرفته است.
این شهرستان با مساحت 3863 کیلومتر مربع در شمال شرقی استان خوزستان واقع است. ایذه را ارتفاعات زیادی چون منگشت، کوه آسماری و زردکوه و... در بر گرفته اند.
صنایع دستی این شهرستان شامل کرباس بافی و گیوه چینی است. بلندی ایذه از سطح دریا 835 متر و فاصله هوایی آن تا تهران 458 کیلومتر می باشد. شهرداری این شهر در سال 1337 خورشیدی تأسیس شد.
شهر ایذه در زمان ایلامیان ( آیاپیر ) ودر زمان هخامنشیان آنزان، که خیلی ها اعتقاد دارند همان زادگاه کوروش بزرگ بوده است، نامیده می شد.در زمان استیلای اعراب ، این شهر را (ایذج یا ایدج ) می نامیدند.شهر ایذه در زمان حکومت اتابکان لر ( مالمیر ) به معنی ملک امیر خوانده می شد.در زمان حکومت رضاه شاه پهلوی این شهر به نام باستانی خود (ایذه) که برگرفته از آیده که از رود کارون گرفته شده است نام گذاری شد.
از آثار تاریخی این شهرستان می توان به اشکفت سلمان ،کولفرح ، خنگ اژدر،مجسمه شمی، کوشک نورآباد واز جاذبه های طبیعی آن به تالاب میانگران ،دشت سوسن ، دریاچه وسد کارون3،روستای شیوند و... اشاره کرد. که برای آشنایی بهتر در زیر به صورت مختصر به معرفی هر کدام می پردازیم.
اشكفت سلمان
بزرگترين خط نوشته ميخي ايلام‌نو : نيايشگاه تاريشا يا اشكفت سلمان ، بزرگترين خط نوشته ميخي ايلام‌نو را در خود جا داده است .
در اشكفت سلمان چهار نقش برجسته وجود دارد كه دو تاي آن داخل غار و دو تاي ديگر در خارج از غار ديده مي شود . بزرگ ترين نوشته خط ميخي از دوره ايلامي در اين غار موجود است كه از زمان شاهك عيلامي ، شاه بومي آيا پيريا آياتم ، به جاي مانده و همچنين براي نخستين بار حضور مصور زن ، دوشادوش مرد در نقش برجسته هاي اين غار ديده شده است . در نقوش ، «هوهين» ، همسر و خواهر شاهك ، در يك مراسم آييني شركت كرده و كاهن بزرگ در جلوي آنها به چشم مي خورد . اين نشانه ها مشخص مي كند اشكفت سلمان نيايشگاه «تاريشا» بوده و غار ديگري در كنار اين اشكفت در دوره ايلخاني به مكاني مقدس تبديل شده و رو به روي آن ساخت و سازه هاي مذهبي شكل گرفته است .
كول فرح
"كول فرح" در هفت كيلومتري جنوب شرق ايذه قرار دارد . در اين منطقه شش مجموعه نگاركند سنگي و صخره‌اي شناسايي شده است . كتيبه‌اي به خط عيلامي در ديواره شمالي تنگه ، پيكره‌اي از فرمانرواي كول فرح و تعداد ديگري سنگ نگاره كه شامل گسترده‌ترين نگار كند صخره‌اي ايران نيز مي‌شود، در اين محوطه قرار گرفته‌اند . در تصوير سنگي اين نيايشگاه بيش از 400 نفر در حال نيايش ديده مي‌شوند . به گفته كارشناسان در اين تصاوير نخستين نگاه بشر به مذهب و آئين شكل گرفته است . حمل خدايان ، قرباني كردن و اجراي موسيقي از ديگر صحنه‌هاي بكر اين سنگ‌نگاره هاست .
نقش‌برجسته خونگ‌اژدر : در 15 كيلومتري شمال ايذه و در شرق خونگ اژدر قطعه سنگ بسيار عظيمي قرار دارد كه روي آن نقش مهرداد اول يا دوم اشكاني حجاري شده كه بر اسبي سوار است و كبوتري حلقه قدرت را همراه نامه‌اي به او تقديم مي‌كند و افرادي (ارواحي) به حضورش بار يافته‌اند . اين نقش برجسته به نقش "خونگ اژدل" يا "خونگ اژدر" معروف است .
نقش «خونگ اژدل یا اژدر»
در 15 کیلومتری شمال شهر ایذه در شرق «خونگ اژدر» قطعه سنگی بسیار عظیم قرار دارد که بر روی آن نقش مهرداد اول یا دوم اشکانی (171- 138 قبل از میلاد مسیح) حجاری شده که بر اسبی سوار است و کبوتری حلقه قدرت را به همراه نامه ای به او تقدیم می کند. در کنار آن افرادی که احتمالاً از روم یا کشوری دیگر، به حضورش باز یافته اند.
آثار باستانی روستای «شمی»
در 9 کیلومتری روستای شمی از دهستان «سوسن» در شمال شهرستان ایذه، آثاری باستانی متعلق به دوره الیمائیه (171- 138 قبل از میلاد ) مشتمل بر مجسمه معرف سردار پارتی، سنگهای مرمری، گورستان باستانی و . . . کشف شده است.
مجسمه سردار پاراتی تمام قد به ارتفاع 285 و عرض 70 سانتی متر با جنس برنز است. کشف این مجسمه منحصر به فرد، تاریکی های تاریخی دوره پاراتی در سرزمین ایلامیان را روشن ساخت. این مجسمه اینک در موزه ایران باستان به نمایش گذاشته شده است.
دشت زیبای سوسن
دشت سوسن در 35 کیلومتری شمال غربی شهرستان ایذه واقع شده است که کوه چیوه مابین آن دو قرار گرفته است و به همین دلیل باید از ایذه مسیری در حدود 35 کیلومتر را طی کنیم تا رشته کوهی را که در دنباله کوه چیوه قرار دارد دور بزنیم و به ابتدای دشت سوسن برسیم. که بدلیل عبور رودخانه کارون از میان دشت و تقسیم آن به دو بخش شرقی و غربی دارای گونه های مختلف گیاهی ازجمله درختان انار، بلوط، انجیر و.. می باشد و مردم منطقه علاوه بر دامپروری به کشت برنج و دیگر محصولات کشاورزی نیز می پردازند. علاوه بر طبیعت بسیار زیبای دشت سوسن خصوصا" در فواصل بین بهمن ماه تا خرداد ماه، دارای غنای بسیار بالای آثار تاریخی شامل اتلال باستانی، پل، بردگوری و ... نیز می باشد
کوشک نورآباد
خوانین بختیاری از این بنای دوره قاجار جهت گذران قشلاق و اخذ مالیات استفاده می کردند. سبک معماری این بنا سنگی بر بنیان معماری ده دشتی یا بهبهانی استوار است که چندان معماری بومی ایذه محسوب نمی شود.
سلطان ابراهیم
منطقه ای به وسعت 20 هزار هکتار مراتع سر سبز و کوهستانی و جنگلی است که دسترسی به آنجا از طرفین بخش سوسن در شمال شهر ایذه و یا از طریق رودخانه کارون و با قایق صورت می گیرد. بنای آرامگاه امام زاده سلطان ابراهیم در این منطقه و در روستای کارتا واقع است.
این آرامگاه به نزدیکان امام موسی کاظم (ع) نسبت داده می شود. نزد مردم بختیاری از تقدس و احترام خاصی برخوردار است. سالانه هزاران نفر با زیارت این امام زاده، از مناظر دلفریب و بکر سواحل کارون و آبشارهایفراوان این منطقه لذت می برند.
سد و نیروگاه کارون 3
این نیروگاه با ظرفیت 2000 مگاوات در 28 کیلومتری شرق شهر ایذه بر روی رودخانه کارون در فاصله 610 کیلومتری مص ب رودخانه واقع است و بزرگترین سد قوسی کشور محسوب می شود.
عملیات اجرایی این طرح در تابستان 1373 آغاز گردید. و بودجه بخش تجهیزات آن به میزان 230 میلیون دلار و حدود 680 میلیارد ریال در دوره 80 ماه هزینه گردید.
تالاب میانگران
تالاب میانگران با فاصله کمتر از 1500 متر از محدوده شهر ایذه در شمال شهر ایذه قرار دارد و پیرامون آن را رشته کوه هایی مرتفع از جمله کوههای کهک و کژگرد فرا گرفته و آن را همانندی جامی زرین در بر گرفته است.وسعت این تالاب به طور میانگین 2500 هکتار است که در فصول پرآبی به خصوص زمستان و ااوایل بهار به بیش از 3000 هکتار نیز می رسد
طاق تویله
این بنا متعلق به دوره اتابکان لر بزرگ است و در خیابان محمد رسول الله شهر ایذه قرار دارد. آرایه هایی از کاشی، آجر و گچ در این بنای سنگی بسیار دیدنی هستند. آب این بنا توسط رشته هایی از لوله های سفالی از چشمه نورآباد در دامنه کوه الهک تأمین می شد.
روستا و آبشار شيوند
بهشتي پنهان در پس آبهاي مواج درياچه سد كارون 3 كه تاكنون بكر و دست نخورده باقي مانده است. مجموعه روستاي شيوند با آب و هواي معتدل از سه روستاي بزرگ شيوند، نوشيوند و پشت آسياب به فاصله يك كيلومتر از يكديگر و.به شكل مثلث واقع اند به گونه اي كه رودخانه شيوند از ميان اين سه روستا عبور مي كند
اين مجموعه در دل منطقه حفاظت شده منگشت وشالو واقع شده كه رودخانه كارون از شرق آن مي گذرد .آبشار بلند ومرتفع شيوند نيز از دل كوه فاصله اي حدود 4 كيلومتر را طي مي كند وبه درياچه مي ريزد.
محسن فرهادی باجولی
درد من حصار برکه نیست.